Reparacja
Mechanizm opisany przez Melanie Klein, za pomocą którego podmiot stara się naprawić skutki swoich niszczycielskich fantazji wobec obiektu miłości. Mechanizm ten jest związany z lękiem depresyjnym i depresyjnym poczuciem winy; odbywająca się w fantazji reparacja zewnętrznego i wewnętrznego obiektu matki pozwalałaby na przezwyciężenie pozycji depresyjnej przez zapewnienie Ja trwałej identyfikacji z dobrym obiektem.
Termin „reparacja" może odnosić się zarówno do naprawy czegoś jak i kogoś. Pojęcie reparacji należy do Kleinowskiej koncepcji wczesnego sadyzmu dziecięcego, który znajduje swój wyraz w fantazjach o niszczeniu, kawałkowaniu, pożeraniu itp.
Reparacja jest związana przede wszystkim z pozycją depresyjną, wraz z którą powstaje relacja z całym obiektem. W odpowiedzi na lęk i winę nierozłącznie związane z tą pozycją dziecko próbuje utrzymać lub odtworzyć całość ciała matki. Ta tendencja do naprawienia „szkody wyrządzonej przez własny sadyzm" urzeczywistnia się w różnych fantazjach, dotyczących np. ochrony ciała matki przed atakami „złych" obiektów, ponownego łączenia jego rozproszonych fragmentów, przywracania życia temu, co zostało zabite itp. Dokonując scalania obiektu miłości i usuwając wszelkie wyrządzone mu zło dziecko upewnia się w posiadaniu całkowicie „dobrego" i trwałego obiektu, którego introjekcja wzmacniają. Fantazje reparacyjne odgrywają więc strukturującą rolę w rozwoju Ja. Mechanizmy reparacji, o ile działają wadliwie, mogą przypominać bądź obrony maniakalne (poczucie omnipotencji), bądź mechanizmy obsesyjne (natrętne powtarzanie działań reparacyjnych). Udana reparacja zakłada według Klein zwycięstwo popędów życia nad popędami śmierci. Klein podkreślała rolę, jaką odgrywa reparacja w przepracowywaniu żałoby i w sublimacji: „[...] wysiłek unieważnienia stanu dezintegracji, do którego [obiekt] został doprowadzony, zakłada wcześniejszą potrzebę uczynienia go pięknym i doskonałym".
Interpretacja
Ujawnienie, dzięki badaniu analitycznemu, utajonego sensu w wypowiedziach i zachowaniach podmiotu. Interpretacja wydobywa formy konfliktu obronnego i ostatecznie zmierza do ujawnienia pragnienia, które wyraża się w każdym wytworze nieświadomości.
W leczeniu — przekaz, podany podmiotowi, którego celem jest doprowadzenie go do owego utajonego sensu, zgodnie z regułami, jakie narzuca kierunek i ewolucja leczenia.
Interpretacja jest centralnym pojęciem doktryny i techniki Freudowskiej. Psychoanalizę można scharakteryzować przez interpretację, tzn. wydobywanie utajonego sensu w jakimś materiale.
Pierwszym przykładem i pierwszym modelem interpretacji stało się podejście Sigmunda Freuda do marzenia sennego. „Naukowe" teorie marzenia sennego próbowały wyjaśniać je jako zjawisko życia umysłowego, wskazując na spadek aktywności psychicznej, uwolnienie skojarzeń; niektóre z nich definiowały marzenie senne jako specyficzną aktywność, ale żadna nie brała pod uwagę jego treści i związku, istniejącego między marzeniem sennym a osobistą historią śniącego. Z kolei metody interpretacji typu „senników" (starożytne i wschodnie) nie zaniedbywały treści marzenia sennego i poszukiwały jego znaczenia. W tym sensie, Freud wiąże się z tą tradycją. Jednak przenosi on cały akcent na osadzenie tej niepowtarzalnej symboliki w jednostce i w tym sensie jego metoda odchodzi od „sennika".
Interpretacja, zdaniem Freuda, ujawnia na podstawie opowiadania śniącego (treść jawna) sens marzenia sennego, zawarty w treści utajonej, do której prowadzą swobodne skojarzenia. Ostatecznie interpretacja zmierza do wydobycia nieświadomego pragnienia i fantazji, w której to pragnienie się ucieleśnia. Rzecz jasna, interpretacja nie ogranicza się do tego znaczącego wytworu nieświadomości, jakim jest marzenie senne. Stosuje się ona także do innych wytworów nieświadomości (czynności pomyłkowych, objawów itd.), a bardziej ogólnie, do tego, co w wypowiedziach i zachowaniach podmiotu nosi się do konfliktu obronnego.
Ponieważ podanie interpretacji stanowi sposób działania analityka, termin „interpretacja" bez dopełnienia oznacza także, w sensie technicznym, interpretację podaną pacjentowi. Interpretacja w tym technicznym sensie istnieje od początku psychoanalizy.
Freud nie omieszkał wskazać na pokrewieństwo interpretacji w analitycznym sensie oraz innych procesów umysłowych, w których obecna jest aktywność interpretacyjna. I tak, opracowanie wtórne stanowi, ze strony śniącego, „pierwszą interpretację", której celem jest wprowadzenie pewnej spójności wśród elementów, które wynikają z pracy marzenia sennego: „Niektóre marzenia senne zostały poddane najbardziej dogłębnemu opracowaniu przez funkcję psychiczną zbliżoną do myślenia w stanie czuwania. Zdają się one mieć sens, ale ten sens jest także jak najdalej odległy od prawdziwego znaczenia marzenia sennego [...]. Są to marzenia senne, które — by się tak wyrazić — zostały już raz zinterpretowane, zanim poddaliśmy je interpretacji w stanie czuwania". We wtórnym opracowaniu podmiot zajmuje się treścią marzenia sennego w taki sam sposób, jak każdą nową treścią percepcyjną: próbuje sprowadzić ją do tego, co już znane, za pomocą pewnych wyobrażeń związanych z oczekiwaniami.
Freud podkreślał jeszcze związki, jakie istnieją między interpretacją paranoidalną (a także interpretacją „znaków" w przesądach) a interpretacją analityczną. Dla paranoika, w istocie, wszystko jest możliwe do zinterpretowania: „przypisują oni największe znaczenie najmniejszym szczegółom w zachowaniu innych, na które zwykle nie zwracamy uwagi, interpretują je i wyciągają z nich daleko idące wnioski". W swych interpretacjach zachowań innych ludzi paranoicy dają często dowody większej wnikliwości niż osoby normalne. Przenikliwość paranoika w stosunku do innych łączy się z głęboką nieznajomością własnej nieświadomości.
za: Laplanche, J., Pontalis, J.B. (1996). Słownik psychoanalizy. Warszawa: WSiP.