Nurty w psychoterapii

Na gruncie psychologii wyrosły różne teorie interwencji w sytuacjach problemowych, które mają specyficzną etiologię, założenia dotyczące właściwości zdrowia psychicznego, zaburzeń, a także metody i techniki oddziaływania terapeutycznego. 

Nurty terapeutyczne:
Cztery główne podejścia teoretyczne psychoterapii (w ramach których można uzyskać pomoc psychologa, psychoterapeuty) to: 
1) psychoanalityczne i psychodynamiczne, 
2) behawioralno-poznawcze, 
3) humahistyczno-egzystencjalne,
4) systemowe. 

Terapia analityczna i dynamiczna
Psychoanaliza i terapie od niej pochodne (neopsychoanaliza, teorie relacji z obiektem, psychologia self - grupowane pod nazwą teorii psychodynamicznych) to grupa koncepcji podkreślających rolę doświadczeń wczesnodziecięcych w genezie zaburzeń, gdzie metodą leczenia jest analiza nieświadomych treści. Terapia w tym wydaniu umożliwia dostrzeżenie przez pacjenta konfliktu chorobotwórczego (wywołującego objawy) i jego zawartości emocjonalnej (mechanizmy psychologiczne), usunięcie tego konfliktu i oporu przed zmianą (zrezygnowanie z symptomów, które przynoszą wtórne korzyści, gratyfikacje różnych potrzeb, np. uwagi, poniżania się) za pomocą interpretacji, komentarzy, klaryfikacji, konfrontacji i innych interwencji terapeutycznych (Fenichel, 1953).

Terapia behawioralna i poznawcza
Koncepcje behawioralno-poznawcze opierają się w opisie mechanizmów zaburzeń, jak i praktyce terapeutycznej na prawidłowościach rządzących procesem uczenia się, nabywania nowych zachowań. Teoretyczne założenia terapii behawioralnej i sposób jej uprawiania charakteryzowane są na podstawie prac wielu autorów, wykorzystujących wykryte eksperymentalnie prawa uczenia się. Brakuje w tym względzie określonej, dominującej koncepcji zaburzeń.
Wśród terapii poznawczych na uwagę zasługują: terapia racjonalno-emotywna Ellisa, terapia zaburzeń lękowych i depresyjnych Becka oraz terapia napadów paniki Clarka.

Terapia humanistyczna i egzystencjalna
Koncepcje humanistyczno-egzystencjalne w rozumieniu zaburzeń i sposobie uprawiania psychoterapii podejmujące wątki filozoficzne (samoaktualizacja w rozwoju osobowości, odpowiedzialność za własne życie, poczucie autonomii, system wartości itd.). 
W ramach nurtu humanistyczno-egzystencjalnego wyszczególnić należy: terapię skoncentrowaną na kliencie Rogersa, terapię Gestalt Perlsa, logoterapię Frankla oraz terapię egzystencjalną Lainga. 

Terapia systemowa
Podejście systemowe jest ukierunkowane na analizę oraz restrukturalizację patogennych interakcji społecznych jednostki. Terapeuci poruszają się w kontekście relacji, komunikacji - wymiaru interpersonalnego (wymiar intrapersonalny - osobowości poszczególnych osób tworzących związek schodzi na dalszy plan). 
Duży wkład do terapii systemowej włożyła strukturalna terapia rodzinna Minuchina, teoria systemów rodzinnych Bowena, strategiczna terapia rodzin Haleya i Madanes itp.

Dlaczego pracujemy psychodynamicznie?
Osoba mająca problemy może uzyskać pomoc w ramach terapii prowadzonej w przedstawionych nurtach. W oparciu o znajomość wszystkich koncepcji na różnym etapie życia wybraliśmy tradycję analityczno-dynamiczną jako wiodącą w rozumieniu zaburzeń, a dzięki gruntownemu szkoleniu stosujemy jej techniki w leczeniu różnych symptomów w naszych gabinetach psychologicznych i terapeutycznych.

 Chcemy - to, co nienazwane - uczynić nazwanym, to co nieprzeżyte - uczynić bezpiecznie przeżytym, to, co niezrozumiane - uczynić jaśniejszym.

Dlaczego pracujemy psychodynamicznie?
- bo wierzymy, że w terapii relacja (przymierze, więź terapeutyczna) leczy różne deficyty, deprywacje potrzeb;
- bo dzięki analizie przeniesienia możliwe jest pełniejsze zrozumienie problemów zgłaszających się osób (osobie trudno jest czasem pewne rzeczy wypowiedzieć, a tutaj nazywa się to, co odgrywa się w relacji!), a tym samym możliwość skutecznych psychologicznych interwencji;
- bo dzięki obecnej w terapii tzw. regresji w służbie ego - osoba może na nowo przepracować różne wcześniejsze urazowe doświadczenia (tzw. korekcyjne doświadczenie emocjonalne) w bezpiecznej relacji terapeutycznej;
- bo zepchnięte do podświadomości trudne doświadczenia życiowe płatają figle (a nawet coś więcej niż tylko to) człowiekowi w życiu, czasem tak skutecznie, że pojawiają się uciążliwe objawy (niekiedy symbolicznie ujawniające istotę skrywanego problemu) - przekonujemy się nieustannie, że uświadamianie nieświadomych, ukrytych mechanizmów psychologicznych doprowadza do wglądu i życiowych przeobrażeń;
- bo przymus powtarzania utartych schematów jest często głęboko wrośnięty w postępowanie człowieka (utrwalony przez lata) - swoim doświadczeniem pomagamy odkryć te powiązania, które odtwarzają się wciąż na nowo i mają destrukcyjny wpływ na życie;
- bo człowiek nierzadko ucieka od trudnych przeżyć, od nie akceptowanej prawdy o sobie samym - pomagamy się mu skonfrontować z tym, co wydaje się trudniejszym, niż jest w rzeczywistości.

Ks. Krzysztof Wędrychowicz
psycholog, psychoterapeuta